Jan ten Hoopen: de lange weg van zijn bouwfraude naar zijn kraakverbod

Volgende week bespreekt de Eerste Kamer voor het eerst plenair het kraakverbod. Achter dit initiatiefwetsvoorstel zit Tweede Kamerlid Jan ten Hoopen, die hier al sinds 2003 de trekker van is. Sinds die tijd hebben een aantal van zijn medestanders in het parlement het veld geruimd, al dan niet wegens gebleken banden met de malafide vastgoedsector. Volhouder Ten Hoopen heeft echter zelf ook een vlekje. Een klein portret.


De foto boven het artikel toont Jan ten Hoopen in november 2006 voor de camera’s van Zembla. Ten Hoopen valt door de mand als hij word geconfronteerd met de beschuldiging van wetenschap van bouwfraude eind jaren 90 als commissaris van een bouwbedrijf. Dit terwijl Ten Hoopen, indertijd net Tweede Kamerlid vervolgens wel plaats nam in de parlementaire enquetecommissie naar de bouwfraude, waar toen net het deksel van de beerput ging. Ten Hoopen mocht in feite dus onderzoek doen naar fraude in zijn eigen bedrijf. Het geschrokken partijbureau stuurde hem na een eerste interview terug naar de journalisten voor een tweede interview. Hier ontkent Ten Hoopen in de krachtigste termen noch iets van bouwfraude te hebben geweten noch dat dit zijn positie in de bouwfraudecommissie zou hebben gecompromiteerd.

Zembla 12-11-2006 “Afrekenen met de bouwfraude.”

Tot aan zijn poltieke carriere zat Ten Hoopen in het familiebedrijf Ten Hoopen Brood en Banket B.V. De bakkerswinkel in winkelcentrum Leidschenhage in Leidschendam heeft hij nog altijd aangehouden, maar verder lijkt Ten Hoopen begin jaren 90 meer bevangen door stenen dan door broodjes. De ijverige christen stapte in de vastgoedlobby en werkte zich via belangenverenigingen voor de kleine ondernemer snel omhoog binnen het CDA.

Deze kleine ondernemer was ook waarmee hij zwaaide toen hij in 2003 voor het eerst in het geweer kwam tegen krakers. Het stak Ten Hoopen dat kraken nog altijd mogelijk was in het verbureaucratiserende Nederland. Steker nog, dat de media krakers nog altijd afschilderde als model-burgers en idealisten die ten strijde trokken tegen leegstand en verloedering en in de gekraakte panden allerlei culturele en sociale initiatieven ontplooiden. Iets wat misschien moeilijk voor te stellen is bij de mediatendens om krakersexcessen enorm uit te vergroten. Een tendens die voor een deel weer gestopt is na het uitbrengen van een Witboek Kraken dat korte metten maakt met verhalen over boobytraps en buitenlanders. Een Zwartboek Kraken verdween ondertussen bij de VVD ergens achter een kast. Ook verscheen een wetenschappelijk onderzoek dat de huidige kraakbeweging juist als gepacificeerd en sociaal betrokken beschrijft. Het cirkeltje lijkt dus weer rond. De angsthype is voorbij. De terreurverhalen van de vastgoedlobby bleken verwaarloosbaar of tenminste moeilijk controleerbaar.

Is het dan niet gewoon een met verve getrapte PR-campagne geweest waarmee Ten Hoopen en de zijnen het kraken zwart probeerden te maken om zo steun te verzamelen voor het invoeren van een kraakverbod? Of de campagne al dan niet resultaat heeft behaald is maar een vraag. Hoe het kan dat de campagne niet zo goed ging als had gekund is een andere. Het antwoord hierop is misschien te vinden bij de mensen die halverwege de rit van de wagen af zijn gevallen.

Ergens in het begin was daar nog LPF’er Gerard van As die zelf ook in het vastgoed zat. Hij was mede-indiener van de eerste moties van Ten Hoopen die opriepen tot een kraakverbod. In een beschamend Radio1 interview in 2005 werd hij er echter mee geconfronteerd dat hij sinds 2003 slechts twee voorbeelden kende van foute krakers en die keer op keer recyclede. Van Van As is niet meer teruggehoord. En de LPF er haar kern van vastgoedtypes ging de weg van de LPF.

In 2007 kwam Bas van ‘t Wout raadslid in Amsterdam voor de VVD met een zwartboek kraken maar ging even rap weer onderuit omdat een van zijn belangrijkste voorbeelden werd ontmaskerd als allerminst een nette advocaat, maar meer een oplichtende, witwassende, knokploegleider leek te zijn. Van ‘t Wout in het dagelijkse leven werkzaam op een PR-bureau was in zijn enthousiasme te hard doorgeschoten. Van het beloofde zwartboek kraken kwam uiteindelijk niet veel terecht. Het aantal negatieve verhalen verbleekte bij de stortvloed aan positieve verhalen uit het eerder genoemde witboek. De negatieve verhalen bleken bovendien in de regel lastig controleerbaar en vodje bleek weinig uit voorbeelden te bestaan en vooral uit een politiek betoog voor een kraakverbod. Over de gefnuikte pretenties werd Van ‘t Wout de oren gewassen bij de presentatie van het zwartboek in Amsterdam, waar vooral triomferende krakers bij aanwezig waren. Van ‘t Wout is in de aanloop van de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen in ieder geval niet beloond met een extra hoge plaats op de kieslijst.

In de Eerste Kamer is er ook iemand verdwenen die een vocale tegenstander van kraken was. Maar wat een typisch geval was Cees van den Oosten. Als VVD senator maakte hij zich in nog druk om zijn steun voor een kraakverbod uit te spreken. Hij was tevens voorzitter van Vastgoedcert, een kwaliteitswaakhond op de vastgoedmarkt. Een keurige man. Maar net als bij Ten Hoopen ging hij met zijn nette pak languit in de modder, toen hij in verband werd gebracht met omkoping, witwassen en valsheid in geschrifte.

De opsomming van de politieke vleugel van de vastgoedmafia is nog lang niet volledig. Vanaf Van den Oosten kom je bij Sjoerd Swane en Paarlberg. Er is nog Chris Thunnessen, John Dost of Rita Verdonk en Joop Leliveld.

Dezelfde Eerste Kamer waar Van den Oosten uit verdween zit dinsdag 18 mei bijeen voor het eerste plenaire debat over Ten Hoopen’s kraakverbod. Ten Hoopen keert na de verkiezingen van 8 juni niet meer terg in de Kamer en gaat van zijn vervroegd pensioen genieten. Het lijkt een moment van nu of nooit voor het voorstel dat officieel Wet Kraken en Leegstand heet, maar vooral gericht is om de vastgoesdector van een luis in de pels te verlossen. Is dit de boodschap van het CDA, hoort dit bij de oproep tot een nieuw moreel besef? Dat klinkt eerder als:” Succes met de crisis Nederland. De vastgoedsector zegt sorry. Al klinkt het misschien niet heel erg hard, Ome Jan heeft geen last van wroeging.”